2019/3/19 - Circulariteit moet gewoon gebeuren

“Circulariteit moet gewoon gebeuren!” Dat zegt Arjen Kammeraat, senior Adviseur/Projectmanager Civil Engineering Gemeente Leeuwarden en ambassadeur van Beton Fryslân en Asfaltketen Noord. Hij staat niet alleen. “We hebben de wind mee, er is momentum aan het ontstaan voor duurzaamheid, voor CO2-reductie en circulariteit.”
 
Kammeraat is een bevlogen ambassadeur van Betonketen Fryslân en Asfaltketen Noord voor wie het stimuleren van CO2-reductie en circulariteit ook een persoonlijke missie is. “In 2050 telt de wereldbevolking 10 miljard mensen. Als we op de oude voet verder gaan loopt dat uit op een catastrofe. Voedseltekorten, grondstoffen die uitgeput raken. Het roer moet echt om!”
 
Olievlek
Zijn idealisme bleef aanvankelijk nog onder de oppervlakte – tot hij in aanraking kwam met de opgave om in Leeuwarden een circulair voetpad aan te leggen. Zich verdiepend in het onderwerp stuitte hij op meer vragen dan antwoorden. Hoe zit het met de meetbaarheid? Wat kunnen we nu al in circulair beton? Kammeraat schoof aan bij Vereniging Circulair Fryslân en kwam zo in contact met DirkJanBours van BouwCirculair. Hun wederzijdse enthousiasme voor circulariteit en CO2-reductie, toegespitst op de vraag hoe verhogen we het aandeel van circulair beton in infra en openbare ruimte, leidde ertoe dat, onder de vlag van BouwCirculair, een regionale betonketen werd gevormd, Betonketen Fryslân.
 
Gemeente Heerenveen, de Fryske Marren, Provincie Friesland, en Gemeente Leeuwarden deden mee. Het initiatief verspreide zich na de eerste sessie als een olievlek. “De laatste betonketen bijeenkomst trok ruim veertig mensen: overheid, leveranciers, producenten, aannemers – ze waren er allemaal. Van vier naar ruim veertig bezoekers – een explosieve groei. De zaal was te klein. Geïnspireerd door Betonketen Fryslân is ook Asfaltketen Noord opgericht.”
 
De formule
Een deel van het succes is dat je samen met alle relevante partijen die bezig zijn met circulariteit en beton aan tafel zitten. Met elkaar aan de slag – dat werkt super. Bottom up aan de slag met de praktische vertaling van circulariteit.Voorheen zat iedereen in zijn eigen koker –gemeenten, producenten, aannemers –zo kom je geen stap verder. Nu zoeken we elkaar op, mensen met eenzelfde mindset, met de ambities om een beweging in gang te zetten,en dat is een prima basis – zo blijkt nu wel – om tot hele goede oplossingen te komen; je kunt echt stappen zetten. Je luistert naar elkaar, weet wat er leeft; het is echt geven en nemen. Was je voorheen tevreden met een paar procenten vooruitgang, nu schiet je echt met tientallen procenten vooruit.”
 
Moederbestek
Kammeraat wijst op het Moederbestek, een van de eerste concrete resultaten van BouwCirculair dat vanuit de ketens is ontwikkeld. “Het Moederbestek is een landelijke standaard die een einde maakt aan de spraakverwarring die circulariteit frustreerde. De uitvraag verschilde per gemeente. Elke gemeente deed het op zijn eigen manier, met een eigen vocabulaire. Lastig voor leveranciers. Het Moederbestek brengt eenheid, is een landelijke norm en dat geeft helderheid en helpt circulariteit echt vooruit.”
 
Kammeraat benadrukt dat het Moederbestek voor zowel leveranciers, als ook voor opdrachtgevers een positieve ontwikkeling is: “De uitvragen van opdrachtgevers verschilden sterk en waren het resultaat van een eigen interpretatie en eigen invulling. Het ‘op aanvraag principe’ voor leveranciers bleef intact. Nu het ‘op aanvraag’‘standaard’ wordt, waarbij pilots om het betonproduct circulairder te maken nog steeds mogelijk zijn, maar dan landelijk gecoördineerd, zet je stappen vooruit. De betonketen is dan een geschikt platform, waar ook kleinere gemeenten, met een beperkter budget aan deel kunnen nemen, zodat ook zij circulairder beton kunnen toepassen. Wat ook gebeurt. Leeuwarden gaat nu, samen met andere Friese overheden, duurzaam beton uitgevragen volgens het Moederbestek. De reacties van bedrijven in de keten zijn uiterst positief.
 
Actuele thema’s
Betonketen Friesland komtvier keer per jaar bijeen, net als de andere ketens van BouwCirculair. Terugkerende gespreksthema’s zijn onder anderehoe je het aandeel van hergebruikt beton kunt verhogen door anders om te gaan met de regelgeving. Anders gezegd: hoeveel rek zit er in bestaande regelgeving?Kammeraat: “Ook kijken we naarhoogwaardige betonproducten, zoals rioolbuizen. De receptuur van deze producten luistert nauw. Waar ligt de grens? Hoe ver kun je hier gaanmet recyclage?
 
We nodigen externe expertise in bij dit soort vragen. Kijlstra Beton komt binnenkort naar onze bijeenkomst om over circulariteit en rioolbuizen te praten.”Kammeraat vervolgt: “Een terugkerende vraag is ook: als de betonindustrie circulair is, is er dan wel voldoende aanbod sloopbeton?Daarom kijken we bijvoorbeeld naar de woning- en utiliteitsbouw. Kunnen we niet aanhaken bij slooptrajecten in die sector? Om zo voldoende aanvoer veilig te stellen.”
 
Integraal
In gesprek met Kammeraat valt op dat hij focust op de concrete vertaling van circulariteit in infra. Hij wees al op het circulaire voetpad in de Prinsentuin in Leeuwarden (zie ook elders in deze editie. “Dat voetpad fungeert als proeftuin waar geëxperimenteerd wordt met vier verschillende wegdekmaterialen, van biobased (olifantsgras) tot en met kunststof. Leeuwarden is hier launching customer die experimenten in circulaire infra een kans wil geven.” Circulariteit gaat ver, zegt Kammeraat: “Het betekent bijvoorbeeld niet alleen dat wij blauwe diesel of andere schone brandstoffen toepassen, maar ook dat wij de eigen grondstofstromen kritisch bekijken op circulariteit, dus welke materialen komen vrij en hoe is deze materialenstroom te beperken en anders circulair te krijgen. Daarvoor is samenwerking met de regio essentieel, want wat voor de één een afvalstof is, is voor de ander, met of zonder bewerking, juist weer een grondstof. Het betekent ook dat je elkaar binnen de gemeentelijke organisatie opzoekt. Niet in je vakgebied blijven hangen maar over je eigen grenzen heen kijken. Ook dat hoort bij circulariteit.”